Boekbesprekingen
         
Songhai-Kaado De verhalenverteller Spreek Djerma Spreekwoorden Tovenaarsleerling

De tovenaarsleerling (In Sorcery's Shadow)
Een herinnering aan de leertijd bij de Songhai van Niger

Een boek van Paul Stoller en Cheryl Olkes


 
Inhoud



De bespreking

Het motto van dit boek is « Bundu si te kaare». Dit Djerma spreekwoord op de tweede bladzijde van het boek, net boven een citaat van Wittgenstein, wordt door Paul Stoller geregeld gebruikt.
Hij gebruik het in zijn gesprekken met de mensen die hij ontmoet om uit te drukken dat hij zich bewust is dat hij, alhoewel hij het Songhai-Djerma volledig beheerst, hij nooit volledig iemand van hen zal zijn. Letterlijk betekent dit spreekwoord « De (drijvende) boomstronk wordt nooit een krokodil ».

Het boek leest als een roman. Het is een spannend boek vol gevaren en intriges. Stoller en Olkes beschrijven hoe Stoller stap voor stap opgenomen wordt in de wereld van de Songhai tovenarij. Het begon allemaal toen een vogel op het hoofd van Stoller poepte in de aanwezigheid van Djibo, een Djerma boer, die Stoller regelmatig bezoekt voor een praatje. Djibo blijkt een sorko te zijn. Een sorko is een van de drie soorten van Songhai genezers. Djibo zei dat dit een teken was en dat Stoller was aangewezen als zijn leerling. Stoller accepteert dit leerlingschap, hoewel hij twijfelt en vol vragen zit over de motieven van Djibo en van hemzelf als mens en als antropoloog. Na deze eerste stap lijkt er geen weg meer terug en Stoller raakt sterk verwikkeld in de wereld van de Songhai en Djerma tovenarij.

Paul Stoller en Cheryl Olkes vertellen in dit boek de verhalen die Stoller niet kon vertellen in zijn wetenschappelijke publicaties. En dit is waarschijnlijk niet alleen omdat « in het formele kader worden antropologen geacht om objectieve analytici te zijn ». De verhalen nemen u mee naar een werled vol magie en zaken die niet met het verstand kunnen worden verklaard.

Dit boek geeft u inzicht in de Songhai-Djerma wereld voorbij de wereld die we kunnen zien als we als buitenlanders werken en leven in het gebied van de Songhai-Djerma.   

Bartlomiej Walczak (Universiteit van Warschau) schreef een wetenschappelijk discussie over de veldstudie beschreven in de geweldige boek.

Terug


 

De opbouw van het boek

De kern van het boek bestaat uit vijf delen, die de belevenissen beschrijven in de perioden 1976-1977, 1979-1980, 1981, 1982-1983, and 1984. Dit zijn de perioden dat Paul Stoller als antropoloog werkte in Niger. Cheryl Olkes werkte in Niger tussen de Songhai in 1981 en in 1982-1983, en verbleef meerdere keren in Niger samen met Stoller.

Naast de kern bevat het boek uiteraard een inhoudsopgave, een proloog, een dankwoord, een epiloog en een woordenlijst. De proloog geeft inzicht in het studiegebied en bevat een reflectie op de positie van Stoller als antropoloog en als leerling in de maatschappij die hij wordt geacht te bestuderen. The epiloog geeft een reflectie op Stoller gevoelens als hij Niger verlaat in 1984, het antropologisch veldwerk en het belang van de beheersing van de taal van de samenleving die de antropoloog onderzoek, het overschrijden van de lijn van het zich bemoeien met deze samenleving en Stollers terugkeer naar Niger in 1985-1986.  De woordenlijst bevat een lijst van Djermawoorden en concepten die in het boek worden gebuikt met hun verklaring. 

De kern van het boek bestaat uit 41 hoofdstukken. De eerste periode, 1976-1977, omvat ruim de helft van het boek. Het beschrijft de start van Stollers leerlingschap en in inwijding als sorko, zijn ontmoeting met Adamu Jenitongo, een sohanci en zima, die zijn leermeester wordt. Dit deel eindigid met Stollers eerst actie als tovenaar.  In het tweede deel, 1979-1980, maakt Stoller reizen naar Ayoru en Wanzerbe om twee machtige vrouwen te ontmoeten. In Ayoru ontmoet hij Howa Zima om haar een boodschap over te brengen van zijn nieuwe leermeester Adama Jenitongo. Na deze ontmoeting maakt hij een angstige nacht door en de volgende ochtend vlucht hij min of meer weg uit Ayoru. In Wanzerbe probeert hij de alom beroemde en machtige Kassy te ontmoeten. Hij slaagt hier niet in, maar heeft wel een ontmoeting met Dunguri een andere machtige vrouw, een zima en een vriendin van Kassy. Dit is een zeer vreemde ontmoeting, en 's nachts maakt hij een magische aanval mee die hij met veel moeite weet af te slaan. In het derde deel, 1981, continueert hij zijn leerlingschap bij Adamu. In deel vier, 1982-1983, slaagt hij er eindelijk in Kassy te ontmoeten, omdat ze hem heeft uitgenodigd. In het laatste deel, 1984, zijn Stoller en Olkes samen in Niger. Zij leren meer over medicinale planten en Adamu helpt Stoller om een nieuwe weg in te slaan en de weg van de voortdurende oorlogen van de tovenaar-strijder te verlaten. Zij relatie met Djibo, die vooral in zijn geld is geïnteresseerd, komt tot een eind. Maar Stoller ontdekt dat Djibo's broer, die zichzelf altijd op de achtergrond hield, een expert is op het gebeid van medicinale planten. 

Terug


 
De auteurs

Paul Stoller is professor antropologie aan de West Chester Universiteit in de Verenigde Staten.
Hij heeft etnografisch onderzoek uitgevoerd in de Republiek Niger in West Afrika en onder West Afrikaanse immigranten in de stad New York. He was voorheen ook universitair hoofddocent bij het bureau voor antropologie aan het Smithsonian Instituut. Hij is op dit moment lis van de Adviesraad "Human Studies Film Archives" van het Smithsonian Instituut, en van de Adviesraad van het Internationale Centrum voor hedendaags Cultuuronderzoek van de Universiteit van Manchester.
Stoller publiceerde 13 boeken, onder andere het aan het hier besproken boek gerelateerde boek 'Fusion of the Worlds: Ethnography of Possession Among the Songhay of Niger.'

Cheryl Olkes was directeur van Harmattan, een museum voor Afrikaanse kunst in Washington, D.C., USA. Ze is overleden in 1998. Ze studeerde af aan het Chatham college in 1970 met een bachelors in Engels en heeft vervolgens haar Mastersgraad gehaald aan de Ohio State Universiteit, in Journalistiek in 1971. Daarna heeft ze haar doctorstitel gehaald aan de Universiteit van Texas, Austin, in Communicatiewetenschappen in 1978. Haar proefschrift besprak het mogelijke gebruik van massa media in de Republiek Niger. In de tachtiger jaren woonde Cheryl Olkes in Afrika tussen het Songhayvolk van Niger. Haar ervaringen staan beschreven in het hier besproken boek dat zij met haar echtgenoot, Paul Stoller, heeft geschreven. Cheryl Olkes heeft Afrikaanse kunst verzameld tijdens haar vele bezoeken aan het continent. Later heeft ze als eigenaar het museum Harmattan Afrikaanse kunst in Washington D.C.  geleid en was ze een actieve steun voor het Smithsonian Nationale Museum van Afrikaanse Kunst. Ze heeft na haar overlijden haar kunstcollectie aan het Chatham college geschonken.

Terug


 
Tekst op de achterflap (deels)

Het verhaal van Paul Stoller's verblijf onder de tovenaars in de Republiek Niger is een verhaal van groei en verandering, een wederzijds respect en begrip dat allen die dit lezen zal uitdagen om diep in deze vreemde wereld te duiken.

« Stoller heeft jaren denkwerk gespendeerd en kwam vele moeilijkheden tegen om bij de mensen te verblijven die hij en Olkes portretteerden als interessant en mooi, soms kleingeestig, nu en dan angstaanjagend, vaak moeilijk om te begrijpen, maar altijd menselijk.... Dit is een van de meest fascinerende relazen over veldwerk die ik ooit heb gezien »  John M. Chernoff, American Anthropologist.

« In de schaduw van tovenarij ... vangt ook het speciale soort van magie uit het achterland van het hedendaagse Afrika dat inwerkte op de verbeelding van een serieuze jonge sociale wetenschapper die kwam om de Songhay te bestuderen en eindigde in het verliefd worden op hen... Stoller en Olkes zijn prachtige schrijvers en hun proza, zo levendig en toch zo gracieus, bereikt af en toe de kwaliteit van poëzie »  Jonathan Kirsch, Los Angeles Times.   

Terug


 
Kerninformatie
 
originele titel: In Sorcery's Shadow
A memoir of apprenticeship among the Songhay of Niger
auteur: Paul Stoller en Cheryl Olkes
ISBN : 0-226-77543-7
omvang: 236 pagina´s (152 mm * 229 mm)
uitgegeven: 1987, in het Engels (paperback in 1989)
uitgever: The University of Chicago Press
1427 E. 60th Street
Chicago, IL 60637 USA
op internet: http://www.press.uchicago.edu

Terug



Laatst herzien: 04 november 2009