|
Boekbesprekingen |
| |
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
| Songhay-Kaado |
De verhalenverteller |
Spreek Djerma |
Spreekwoorden |
Tovenaarsleerling |
|
|
|
Spreek Djerma.
Een taal uit Niger
Een boek van
Sandra Bornand
|
| |
|
|
|
Inhoud
|
|
|
|
|
De bespreking
Dit boek is zeker het meest leesbare boek
dat tot nu toe is gepubliceerd over de taal
en cultuur van de Djerma's. Het is
verplichte stof voor diegenen die voor enige
tijd in het westen va Niger willen
verblijven en niet als een volslagen
vreemdeling willen rondwandelen.
Desalniettemin is dit boek geen taalcursus. Het
heeft meer weg van de "Wat en hoe in het ..."
boekjes, maar dan uitgebreider. Het geeft een
veel omvattend overzicht van de grammatica van
het Djerma op een eenvoudige wijze uitgelegd en
van veel voorbeelden voorzien. De culturele thema's die
in het boek aan de orde
komen zijn op zichzelf al voldoende reden om dit
boek te lezen. Ook hier leer je tegelijk over
taal en cultuur. De uitdrukking « Hala abada hayni si bunga sorro
gu ga dake care ga » (Nooit, nee werkelijk
nooit, zal gierst vijf opeenvolgende jaren
opbrengst geven.) en een lijst van alle grote
hongersnoden sinds 1890 laten bijvoorbeeld het
belang van regen in deze regio zien. U zult
ervaren dat schoonheid iets is dat cultureel
bepaald is:
« Het eerste teken van schoonheid en ook meest
belangrijke is gezetheid. Een magere vrouw kan
niet mooi zijn en zij zal worden bespot, soms
onbarmhartig. ». Misschien wel uiterst actueel
laat het boek de vreedzame wijze zien waarop de
traditionele religie en de Islam naast elkaar
bestaan in de Djerma regio. Dit wordt
geďllustreerd met een voorbeeld van een
ambtenaar en van een maraboe die, hoewel
oprechte moslims, rituelen van de traditionele
religie praktiseren.
Het boek is geschreven voor alle mensen die iets
meer willen zijn dan een passant en Bornand is daar goed
in geslaagd. Het Frans hoeft voor iedereen met
een basis kennis Frans geen probleem te zijn.
|
|
Terug
|
|
De opbouw van het boek
Het eerste deel van het boek omvat de grammatica
en neemt, inclusief de inleiding, 70
bladzijden in. Daarnaast zijn een woordenlijst
Djerma - Frans (circa 40 pagina's) en Frans - Djerma
opgenomen (circa 60 pagina's).Het deel over de hedendaagse conversatie (32
bladzijden) behandelt twaalf onderwerpen
variërend van het begroeten in verschillende
situaties tot het onderhandelen over de prijs op
de markt. Van de zinnetjes en uitdrukking in het
Djerma is zowel de betekenis als de letterlijke
(woordvoorwoord) vertaling gegeven. Hier en daar
is een tabel opgenomen, bijvoorbeeld met de
getallen in het Djerma, of is tekstbox ter
illustratie, bijvoorbeeld over een offer om
ziekten te genezen. Andere onderwerpen die aan
de orde komen zijn beantwoorden van vragen,
bedanken, verontschuldigen, feliciteren, iets
toewensen, condoleren, de weg vragen, praten
over tijd, over eten en drinken, over ziekte en
over emoties.
De culturele thema's komen in het derde deel
(bijna 90 bladzijden) van het boek aan de orde. Bornand beschrijft de Djerma
cultuur in zes paragrafen. De belangrijke Djerma
woorden, uitdrukkingen en namen zijn telkens
vetgedrukt. Speciale onderwerpen of voorbeelden
zijn opgenomen in tekstboxen. De eerste
paragraaf "De kaders van het leven" gaat over de
controle over de grond, de belangrijkste
landbouwgewassen, de verdeling van het werk
tussen man en vrouw en de invloed van de
neerslag of het gebrek hieraan op het leven in
de Sahel. De paragraaf "Van
wildernis naar het huis van de geesten"
behandelt onder andere de verschillende soorten
nederzettingen en politieke eenheden, alsook de
verschillende type gebouwen in een nederzetting
en de structuur hiervan. "De sociale groepen" is
een paragraaf die inzoomt op de sociale
structuur, inclusief het belang van vererving,
de politieke organisatie, de (uitgebreide)
familie en de relatie binnen het huwelijk. "Het
individu" is een paragraaf die het beeld van een
persoon bij de Djerma beschrijft en ook in gaat
op de traditionele scholing en de ontwikkeling
van jongen tot man en meisje tot vrouw. De een na laatste
paragraaf gaat over "de ceremoniën die het
levensritme bepalen". Onderwerpen zijn
natuurlijk huwelijk, initiatie en begrafenis,
maar ook zwangerschap, geboorte, abortus en
doop. De afsluitende paragraaf behandelt
religie.
De CD-ROM bevat voorbeelden van de uitspraak
en een serie foto's die het dagelijks leven
illustreren. De uitspraakvoorbeelden zijn
geordend in zeven onderwerpen: (1) lidwoorden,
zelfstandige naamwoorden en bijvoeglijke
naamwoorden, (2) werkwoorden, (3) bijwoorden,
(4) algemene woorden,
(5) de structuur van de
zin, (6) taaluitingen en (7) het verhaal over de
strijder Kuurayize Kalleykoy. Bij de eerste zes
onderwerpen is eerst de stem van Sandra Bornand
te horen die de Franse tekst uitspreekt en
daarna Tahirou Boubacar die de Djerma vertaling
geeft. Het verhaal, het laatste onderwerp, staat
ook in het boek. Wat betreft de eerste zes
onderwerpen is het, mijn inziens, een gemiste
kans niet de mogelijkheid in te bouwen om de
tekst te kunnen selecteren die men wil oefenen.
Als luisteraar moet men nu de volledige
opgenomen tekst per onderwerp afluisteren (voor
enkele minuten), zonder de mogelijkheid te
hebben om voor- of achteruit te spoelen. De
foto's van Gustave Deghilage en Sandra Bornand,
zowel in zwart-wit als in kleur, verschillen
onderling in kwaliteit, maar geven een goede
indruk van de verschillende aspecten van het
leven op het platteland (landbouw, koken, water,
dorpen, markten, veeteelt, landschap) en van de
mensen (kleding, muziekinstrumenten, religie,
kinderen, bodyguards) in Niger.
|
|
Terug
|
|
|
De auteur Doctor in de letteren aan de
Universiteit van Lausanne (Prijs van het
Rectoraat 2003),
Sandra Bornand, met de
Zwitserse nationaliteit, doet sinds 1994
onderzoek over de mondelinge tradities van de
Djerma in Niger. Haar opleiding in literatuur en
analyse van de redevoeringen heeft haar er toe
aangezet om de nadruk in haar onderzoek te
leggen op de relaties tussen het woord en de
macht. Auteur van verscheidene artikelen over de
Djerma maatschappij, is zij heden ten dagen bursale van het Zwitserse Nationaal Fonds (FNS). |
|
Terug |
|
Tekst op de achterflap
Zoals de foto van Zélika,
het meisje op de kaft, die met een
nieuwsgierige blik door het venster kijkt
naar wat er binnen in het huis plaatsvindt,
nodig dit boek u uit de het Djermavolk te
ontdekken via hun taal en hun cultuur.
U zult er de belangrijkste thema's van het
dagelijks leven in ontdekken, maar ook de voor
de reizende bezoeker minder waarneembare zaken.
Hoewel het aangeboden kijkje de lezer de meest «
traditionele »
aspecten van deze cultuur probeert te laten
zien, toont het wel degelijk ook de
veranderingen hierin.
Evenzo kunt u de taal ontdekken via haar
grammatica, de ingrediënten van de hedendaagse
gesprekken geordend per thema and de tweetalige
woordenlijst met zowel een Franse als Djerma
ingang.
Naast dit boek is er een CD-ROM die voorbeelden
bevat van de uitspraak en een serie foto's die
het dagelijks leven illustreren. U vindt op deze
CD ook een verhaal in de traditie van de grote
Djerma verhalenvertellers.
|
|
Terug |
|
Kerninformatie
Extra:
Een CD-ROM met uitspraakvoorbeelden en foto's
die een beeld geven van het dagelijks leven kan
apart worden besteld (ISBN
: 2-296-00587-X). Deze CD-ROM bevat tevens
een verhaal verteld in de tradities van de grote
Djerma-Songhay verhalenvertellers.
Speciaal:
Errata, lijst met enkele correcties verstrekt door de auteur.
|
|
Terug |
|
|
|
Laatst herzien:
04 november 2009
|
|
|
|